Dziewięć wyjątkowych kobiet, które zawsze szły własną drogą. Wystawa Prawobrzeżne w Muzeum Warszawskiej Pragi
Dziewięć kobiet związanych z prawobrzeżną Warszawą: badaczki i naukowczynie, nauczycielki i społeczniczki, prekursorki zmian. Każda z nich miała inne cele i inną drogę życiową, ale wszystkie pragnęły samodzielnie o sobie decydować. I wszystkie, na różnych etapach życia, były związane z warszawską Pragą. Ich biografie, choć jednostkowe i właściwe czasom, w których żyły, są uniwersalne i nadal inspirują do dokonywania odważnych wyborów.
Bohaterki wystawy nie są powszechnie znane, choć były cenione w środowiskach, w których działały. Łączy je ambicja, determinacja i chęć dokonywania zmian – i we własnych życiorysach, i w otaczającym je świecie. Miały różne zajęcia i cele, stawały przed innymi wyzwaniami. Były niezależne, zdeterminowane i zaangażowane w pomoc innym, przetarły szlaki dla wielu kobiet.
Helena Rzeszotarska (1879–1976) miała 29 lat, gdy założyła na Pradze szkołę dla dziewcząt. Rozwijała ją, pozyskując pełnię praw szkół publicznych. Promowała uzdolnione uczennice i wychowała pokolenia wykształconych kobiet. Na emeryturę przeszła w wieku 74 lat, ale aż do śmierci w wieku 97 lat miała kontakt z wychowankami.
Maria Czaplicka (1884–1921) była antropolożką i etnografką, wykładowczynią akademicką i działaczką na rzecz praw kobiet. Kilkanaście miesięcy w 1914 i 1915 roku spędziła na Syberii. Zorganizowała tę wyprawę, w surowych warunkach prowadziła badania, fotografowała, poznawała miejscowe języki. W 1915 roku jako jedna z pierwszych kobiet uzyskała doktorat z antropologii.
Wanda Szrajberówna (1886–1962) była artystką, która jako jedna z pierwszych Polek zainteresowała się ceramiką i sztuką stosowaną. Na terenie dzisiejszej Białołęki w 1924 roku otworzyła Stację Doświadczalną dla Ceramiki Ludowej, gdzie edukowała rzemieślników, a w szkole ceramicznej, zwanej potocznie „garnkownią”, uczyła dziewczęta z okolicznych wiosek.
Hanna Hirszfeldowa (1884–1964) studiowała na prestiżowych uczelniach medycznych Europy. Miała dwa doktoraty, znała siedem języków. Była jedną z najlepiej wykształconych lekarek swoich czasów. W czasie okupacji hitlerowskiej razem z rodziną trafiła do getta, gdzie była ordynatorką oddziału szpitala na Lesznie. Udało jej się uciec, po wojnie zamieszkała we Wrocławiu.
Stanisława Umińska (1901–1977) była jedną z najzdolniejszych aktorek dwudziestolecia międzywojennego. W 1924 roku zastrzeliła umierającego na raka wątroby narzeczonego. Została uniewinniona po głośnym procesie, ale tragiczne wydarzenie na zawsze zmieniło jej życie.
Towa Rubin (1907–1989) w 1933 roku założyła na Rembertowie kibuc dla kobiet w ramach syjonistycznej organizacji Bruria. W kibucu osiem młodych Żydówek poprzez pracę i naukę przygotowywało się do emigracji i budowania nowego życia w Palestynie. Towie udało się zorganizować fundusze i dokumenty umożliwiające wyjazd, który doszedł do skutku w marcu 1934 roku.
Józefa „Buba” Czuperska (1920–1993) nauczyła się pływać z pomocą matki, Józefy, która była jedną z pierwszych instruktorek pływania w Warszawie. Czternastoletnia Buba wzięła udział w wyścigu pływackim Wilanów-Warszawa. Na metę przypłynęła jako pierwsza z kobiet dystansując 73 bardziej doświadczonych pływaków.
Jadwiga Czajka (1923–2008) była harcerką, członkinią Szarych Szeregów i Armii Krajowej, nauczycielką. Po wojnie czynnie włączyła się w reaktywację harcerstwa i uczyła historii w liceum.
Ninel Kameraz-Kos (1937–2011) była inżynierem, ale poszukiwała własnej drogi życiowej. Malowała, pracowała w Żydowskim Instytucie Historycznym, badała obyczaje żydowskie. W trudnym czasach PRL-u prowadziła wraz z mężem salon artystyczny w mieszkaniu na Pradze.
Jako partnerki tego projektu zapraszamy szczególnie na oprowadzanie kuratorskie po wystawie.
